De kleuterklassen

De Vrije School Utrecht heeft tien kleuterklassen. In alle kleuterklassen zitten kinderen van vier tot zes jaar. In principe blijven zij gedurende hun kleutertijd bij dezelfde kleuterleerkracht(en).

De kleuterklassen zijn huiselijk en met bijzondere aandacht ingericht. Al het materiaal is mooi gevormd en zoveel mogelijk van natuurlijke grondstoffen: lappenpoppen, kabouters, muziekblokjes, blokken, planken, keukengerei, verkleedlappen en kleren. Het speelgoed is niet ’af ’; het is bruikbaar voor meerdere doeleinden en stimuleert de fantasie. Wij gaan zorgzaam met de materialen om en stimuleren de verwondering over de seizoenen en de verrassingen die de natuur biedt.

Spelen
Aan de levensbehoefte om te spelen wordt zoveel mogelijk tegemoet gekomen. Spelen is noodzakelijk voor een gezonde lichamelijke en motorische ontwikkeling en het brengt de fantasie in beweging. Deze scheppende fantasie is de basis voor creatief- en probleemoplossend denken op latere leeftijd. Ook worden sociale vaardigheden ontwikkeld en geoefend in het vrije spel mede door het feit dat kleuters van verschillende leeftijden met elkaar omgaan.

Een gezamenlijk klassikaal deel van de ochtend bestaat uit het dagelijkse ambachts- of ochtendspel. Dit spel sluit aan op de seizoenen en de jaarfeesten en gaat gepaard met muziek, zang en beweging. Zo kan het bijvoorbeeld gaan om zaaien, oogsten, spinnen, weven, hakken en zagen. Elke ochtend is er het vrije spel. De kleuters spelen dan naar eigen voorkeur. De leerkracht begeleidt dit geheel en observeert de kinderen. Vaak ook is de leerkracht tijdens dit spel actief bezig met allerlei huishoudelijk werk zoals koken, (brood)bakken of de was doen. Elementen van deze activiteiten komen dan weer terug in het kleuterspel.

Tekenen, schilderen, boetseren en knutselen
Dagelijks worden er verschillende activiteiten gedaan zoals tekenen, schilderen met
waterverf, boetseren met klei en bijenwas en knutselen met allerlei materialen.

Steeds meer worden deze activiteiten in kleinere groepen gedaan zodat de kinderen zich individueler kunnen uiten en ieder kind zijn eigen taal kan spreken. Dit stimuleert de zelfredzaamheid van de kinderen. Eenmaal per week is er kleutereuritmie. Op een natuurlijke wijze worden stemmingen uitgedrukt in beweging en gebaren. Hiervoor gebruiken we o.a. ritmische versjes en allerlei sprookjes. Pianospel zorgt voor muzikale begeleiding.

Zelf gebakken brood eten, vertellen
Een rustpunt in de ochtend is de gezamenlijke maaltijd. Dan wordt er o.a. het zelf gebakken brood gegeten. Aan het eind van de ochtend wordt er door de kleuterleerkracht verteld. Meestal zijn dit sprookjes of verhalen die aansluiten bij het seizoen. De beelden die in de sprookjes naar voren komen, zijn belangrijk voor het kind. Het mooie taalgebruik in de sprookjes is belangrijk voor de taalontwikkeling en legt een fundament voor genuanceerd taalgebruik op latere leeftijd.

Portfolio met oudste kleuters
In mei 2006 ontstond het idee om een portfolio samen te stellen met werk van oudste kleuters. Bij een portfolio blijken veel mensen een map te verwachten met daarin tekeningen, schilderingen en werkstukken. Een portfolio kan echter alle soorten werk omvatten: dus ook driedimensionaal.
Het doel van een portfolio is om de specifieke eigenheid van een kind te laten zien. Het achterliggende idee is dat ieder kind de gelegenheid krijgt zo te kunnen laten zien wie hij of zij is, welke voorkeuren, kwaliteiten en capaciteiten hij/zij heeft. In eerste instantie in het heden voor de ouder(s), collega’s en voor ons als leerkrachten- en in tweede instantie als geschenk voor de toekomst: voor de kinderen.
Onze ervaring is bij het werken aan een portfolio is dat kinderen zo enthousiast bezig zijn dat ze in ‘flow’ raken; dit ontstaat als er aansluiting is bij de kern(kwaliteiten) van het kind. Als denken, voelen en willen nagenoeg samenvallen en er gehandeld wordt (doen); dat is het in contact zijn met je kern, je als een vis in het water voelen. Als leerkrachten zien we dat het meer energie geeft dan het de kinderen kost en wij zien “Shining eyes”.
Overigens: we noemen dit naar de kleuters niet zo maar zeggen dat er gewerkt wordt voor de Tentoonstelling. Vlak voor de zomervakantie maken de kinderen
met alle werkjes een echte tentoonstelling. De ouders worden uitgenodigd en de kinderen staan bij hun werk en vertellen wat ze gemaakt hebben, hoe ze hebben gewerkt en wat ze het leukste vonden. Ze zijn dan supertrots, voor elke ouder een ontroerende gebeurtenis!

 
Waar bestaat de portfolio uit?
Als team kiezen we een aantal technieken. De techniek staat vast maar de uitvoering is totaal aan het kind. Dit jaar: een weefwerk, speksteen bewerken, katoenen bewaartas versieren, boetseerwerk van sneldrogende klei en een teken- en borduurwerk om pitriet gespannen. Ook maken ze een boek; “dit ben ik”. Het boek bestaat uit een versierde kaft met een uitsparing voor een zelf getekend portret, eigen handafdrukken met plakkaatverf, ” mijn huis” met nat bordkrijt, “mijn lievelingsdier” en een uitspraak van het kind: “wat wens je voor de eerste klas?”
Verder krijgen ze van de leerkracht: een “gouden” map met alle verzamelde tekeningen, een kaart met de ochtendspreuk en een standaard. Van alle kinderen krijgen ze een kraal en daarmee maken ze een wel heel bijzondere afscheidsketting! Het afscheid wordt gevierd met alle kinderen van de klas en de ouders van de oudste kleuters. Traditiegetrouw spelen de grote kinderen een toneelstukje; meestal willen ze spelen wat de groep het jaar daarvoor ook heeft gespeeld!

Wij, de kleuterjuffen, hebben gemengde gevoelens: het is tijd voor ze om te gaan maar liever willen we ze houden! Het staat alleen een beetje raar, kleuterklassen met 12 jarigen ;-) dus dan toch maar afscheid!

En we zingen van harte met een lach en een traan:
“nu vaarwel, leef vrij en blij
‘k denk aan jou doe het dan ook aan mij!”